En İyi Koşu Ayakkabısı Nasıl Olmalıdır?

Her koşucu ne kadar antrenman yaptığı ve koşu stili bakımından farklıdır ve bütün koşuculara tam olarak uyan mükemmel bir koşu ayakkabısı yoktur. Her koşucu, kendisi için en iyi olan ayakkabıyı değerlendirebilmek ve seçmek zorundadır. En iyi koşu ayakkabısı ayağınızın şekline, biyomekaniğinize ve koşma mesafenize en uygun olanıdır. Koşu ayakkabıları yoldan ayaklarınızı korumak, farklı yüzeylerde çekiş sağlamak, yastıklamayla şoku emmek ve ayaklarınızı desteklemek üzere tasarlanmışlardır.

Koşu ayakkabısı seçerken en önemli unsur ayak tipinizdir. Diğer dikkat edeceğiniz şey de koşu yapacağınız zemindir. Şimdi öncelikle kısaca ayak tipleri hakkında bazı bilgiler verdikten sonra, ayak tiplerine uygun koşu ayakkabılarının özelliklerini inceleyelim.

Ayak Tipleri

Tüm ayaklar farklı tip ve boyutlardadır, dolayısıyla biyomekanik özellikleri birbirinden farklıdır. Bu biyomekanik özelliklere sahip olma konusunda ayaklarımız tektir ve doğru ayakkabı tipini belirlemek gerekir.

Ayak şekilleri; Düztaban (overpronated), Normal (neutral) ve çukurtaban (underpronated) olmak üzere üç kategoriye ayrılır. İdeal olan, normal ayak tipidir. Ayakkabılarla ayaklarımızı mümkün olduğunca normal pozisyonda tutmaya çalışırız fakat bu konuda her ayakkabıya güvenmemek gerekir. Bu nedenle “ıslak test” yöntemiyle ayak tipinizi kolaylıkla belirleyip ona uygun seçim yapabilirsiniz.

Ayaklarınızı ıslatın ve sonra izin çıkabileceği büyüklükte bir kâğıt parçasının üstüne basın. İze baktığınızda çok yaygın olan üç farklı ayak tipinden birine sahip olduğunuzu göreceksiniz. Her ayak tam olarak bu üç tipten birine girmeyebilir ama siz bu testi uygulayıp ayağınızın yakın olduğu şekli belirleyip ayakkabı seçiminizi ona göre yapabilirsiniz. (Çeşitli ortopedik rahatsızlıklar nedeniyle bazı ayak yapıları çok çok farklı olabilir. Eğer bu durumda iseniz doktorunuza danışın ve mutlaka ayağınıza özel olarak uyarlanmış ayakkabılar edinin.)

Normal Ayak Tipi / Normal Kemer Tipi / Normal Arch Type / Neutral Foot Alignment

Ayak izinde doğal bir kemer ve topuk bölgesi ile parmak bölgesini birbirine bağlayan bölümde, iç çizgi boyunca eğimli bir bant varsa bu, normal bir ayağa ait bir izdir diyebiliriz. Normal ayakta topuk dışındaki bölüm içe doğru yuvarlanarak şoku absorbe edici bir özellik gösterir. Ayakkabının her tarafı eşit aşınır. Bu tip bir ayağa sahipseniz size, desteklemesi ve yastıklaması uygun şekilde kombine edilmiş bir ayakkabı önerilir.

Düztaban / Flatfoot / Overpronate / Flat Arch Type / Pes Planus / Pronator Foot Alignment

Eğer ayak izinde ayak tabanı tam görünüyorsa, iç tarafta az da olsa bir kavis bile yoksa ayak kemeri düşüktür, ayak tabanı düzdür.Buna overpronation yani düztabanlık denmektedir.Ayakların içe doğru döndüğünü gösterir.Bu ayak tipi büyük bir şok emicidir ve bu nedenle yaralanma eğilimi fazladır. Düztabanlık, ayakkabının topuk bölgesinin dışında ve önayak iç bölümünde ekstra aşınma oluşturabilir.Hareket kontrol özelliği olan ve maksimum desteğe sahip bir ayakkabı almanız önerilir.

Çukurtaban / Underpronate / High Arch Type / Pes Cavus / Supinator Foot Alignment

Eğer ayak izi, ayağın sadece bir kısmını gösteriyorsa topuk ve parmakucu arasındaki bağlantı darsa ya da hiç yoksa buna çukurtaban ayak diyoruz. Bu ayak yeterince dönmez, etkili bir şok emme özelliği yoktur, bu yüzden yaralanmalara çok açıktır. Ayakkabının dış kenarında bir aşınma sözkonusudur.

Yukarıdaki resimde, farklı ayak tiplerinin ayakkabı altında oluşturduğu aşınma bölgelerini görüyorsunuz.

Ayak Tipine Göre Koşu Ayakkabıları

Aşağıda, üç ana tipteki ayak yapısıyla, ayakkabısız çıplak bir şekilde yere basıldığında, zeminde oluşan basıncı grafiksel olarak görebilirsiniz.

1) Düşük Kemerli (Overpronated) Ayaklar İçin Koşu Ayakkabısı

Düşük kemerli ya da başka bir deyişle düztaban ayaklar, koşarken zemine topukla basma eğiliminde olacaktır. Sonra ağırlık ayak boyunca transfer olacak ve ayak çok fazla geri dönecektir. Düşük kemerli ayak, bu özelliği nedeniyle daha fazla hareket kontrolüne sahip bir koşu ayakkabısı gerektirir.

Hareket kontrolüne sahip koşu ayakkabıları, ağırlığın ayak boyunca transfer olması sırasında ayağın aşırı içe dönmesini engeller. Denge ya da destek için ayakkabının orta tabanının iç tarafına sert bir malzemeye yastıklama yapılır. Ayakkabının sert olması hareket kontrolünü daha iyi sağlar. Daha fazla dayanıklılık için dış tabanın karbon kauçuktan yapılmış olmasına dikkat edin.

2) Normal Ayaklar (Regular veya Neutral) İçin Koşu Ayakkabısı

Normal bir ayak, koşarken de normal bir harekete sahip olacaktır. Ayak, topuğun dış bölümüne hafifçe basacaktır. Ağırlık ayak boyunca transfer olurken hafifçe uca doğru ileri yuvarlanır. Bu şokun emilimine yardım eder. Bu şekildeki normal ayaklar dengeli bir koşu ayakkabısına ihtiyaç duyar.

Dengeli koşu ayakkabıları diğer koşu ayakkabısı tiplerinin sahip olduğu elementlere az derecede sahiptir. Bazıları da hareket kontrolü ve yastıklama özelliklerine sahiptir. Bu yapı, yaralanmaları minimuma indirmeye yardımcı olur. Dış tabanı karbon kauçuk olabilir.

3)Yüksek Kemerli (Underpronated) Ayaklar İçin Koşu Ayakkabıları

Yüksek kemerli ayak, koşu sırasında yere topuğun orta bölümüne yakın bir noktadan basma eğilimindedir. Ağırlık ayak boyunca transfer olurken hafif bir dönme yapar. Bu hareket şok emilimi için iyi değildir. Bu nedenle yüksek kemerli ayaklar için olan koşu ayakkabıları yastıklama gerektirir.

Yastıklamalı koşu ayakkabıları diğerlerine göre daha fazla yastıklama malzemesi içerir. Bu ayakkabı, yüksek kemerli ayağın eksiği olan ayağın dönüşünü destekler. Bu ayak tipinin ihtiyacı olan şey, dönme ve yastıklama özelliklerinin kombine edilip üstün şok emiliminin sağlanmasıdır.Eğer koşu yaralanmaya neden oluyorsa yüksek kemerli bir ayak ortez astarına ihtiyaç duyabilir. Yastıklamalı ayakkabılar daha fazla esneme eğilimindedir.

Zemine Uygun Koşu Ayakkabıları

Koşu etkinliğinin yapıldığı zemine göre de koşu ayakkabıları farklılık gösterir. Bunlar patika koşusu, yol koşusu ve pist koşusudur. Yol, pist ve patika koşu ayakkabıları birbirinden tamamen farklıdır. Birinde zemin düzken diğerinde ıslak, kaygan ve engebeli bir arazidir.

Yol ve Pist Koşu Ayakkabısı

Bunlar uzun ve sağlam bir taban üzerinde ince bir lastiğe sahiptirler. Bu ayakkabı pistlerde koşmak için de uygundur.

Yol ve Patika Koşu Ayakkabısı

Bu ayakkabılar patika, yürüyüş yolları ve normal yollarda koşmak içindir. Ayakkabının altında düzensiz ve çakıl taşı zeminlerle başa çıkabilmek için tırtıllar vardır.

Yol Dışı Koşu Ayakkabıları

Düzgün yollar dışındaki doğal arazilerde kullanılacak koşu ayakkabılarında, kavrama çok önemlidir.Kayalık, değişik arazi ve yol dışı koşullarda yürüyüş ve hafif tepe yürüyüşlerinde de bu tip koşu ayakkabıları uygundur. Ayakkabının tabanında derin tırtıllar vardır.

En İyi Koşu Ayakkabıları Hakkında Son Söz

Koşu ayakkabısının taşıması gereken temel özellikleri özetleyecek olursak;

• Üstün yastıklama • Doğru yerden esneme • Denge ya da hareket kontrolü • Yollar üzerinde çekiş gücü • Denge ve gerekli yerde sertlik • Gece yansıtma • Nefes alabilirlik

İyi kalite koşu ayakkabıları vücut ağırlığının 2,5 katı şoku emmek üzere tasarlanmıştır ve kilometreler boyunca ayak, bacak ve tüm vücudun tekrarlanan bir şekilde maruz kaldığı stresten en iyi şekilde koruma sağlarlar. Sizin için en doğru olan ayakkabıyı seçmeniz konusunda umarım işe yarar bilgiler edinmişsinizdir. Sağlıklı kalın. Spor ile kalın.